قانون جذب در اسلام

همه کم و بیش با قانون جذب آشنایی دارند. در این قانون روانشناسی ، اعتقاد بر این است که انسان به هرچیزی که به آن فکر کند و رسیدن به آن را در آینده خود ببیند، خواه منفی باشد یا مثبت ، قطعا به آن خواهد رسید. معتقدان و نشردهندگان چنین قانونی، دو اصل کلیدی را اساس و پایه تفکر خویش قرار داده اند:

1- ذهن انسان قادر است که بر پدیده های خارجی اثر بگذارد.

2- تجسم ذهن برای خلق پدیده های خارجی علت تامه است. و یک رابطه علت و معلولی کاملا واضح و روشن میان آن دو وجود دارد.

حال سوال اینجاست که این قانون در اسلام چه جایگاهی دارد ؟ آیا ائمه معصوم ما با چنین تفکری موافق بوده اند؟

برای پاسخ به این سوالات باید گفت که مثبت اندیشی و تفکر خیر ونیکو داشتن در اسلام به هیچ وجه مساله جدیدی نیست و در روایات بسیاری از ائمه دیده می شود . طبق آیات قرآن و نظر ائمه معصومین ، انسان ها همواره دعوت به مثبت اندیشی شده و در مقابل ، از بداندیشی و فال بد زدن نهی شده اند. روایات و احادیث مختلفی بر این اعتقادند که مؤمن حتی نسبت به برادر مومن خود هم ، حق بداندیشی و گمان بد بردن ندارد.

 

در حدیثی از پیامبر اسلام (ص ) نقل شده‌:

تفائلوا بالخیر تجدوه

 ترجمه: کارها را به فال نیک بگیرید (و امیدوار باشید) تا به آن برسید.

 

و در مقابل در حدیثی دیگر از رسول اکرم (ص ) آمده:

الطیره شرک

ترجمه: فال بد زدن (و آن را مؤثر در سرنوشت آدمی دانستن ) یک نوع شرک به خدا است.

 

امام علی (ع) فرمودند:

اگر حلیم و بردبار نیستی خود را به بردباری بزن زیرا کم شده است که کسی خود را شبیه قوی قرار دهد و از آنان شمرده نشود. (نهج البلاغه حکمت207)

 

امام علی (ع) فرمودند:

هر کسی مصیبت های کوچک را بزرگ شمارد خدا او را به مصائب بزرگ گرفتار می کند. (نهج البلاغه حکمت 457)

 

امام علی (ع) فرمودند:

کسی که چیزی را طلب کند به کل آن یا به قسمتی از آن می رسد. (نهج البلاغه حکمت393)

 

امام علی(ع) فرمودند:

کسی از شما نگوید که دیگری به کار خیرکردن از من سزوارتر است که به خدا سوگند همین طور خواهد شد (نهج البلاغه حکمت 422)

 

امام علی (ع) فرمودند:

« تفأّل بالخیر تنجح»(غرر الحکمو درر الحکم حدیث1858)؛ فال خیر بزن تا پیروز شوی.

 

اینکه ما مثبت اندیش باشیم خوب و لازم است اما این که ما این مساله را به عنوان یک اصل کلی و یک قانون حتمی برای کل هستی قلمداد کنیم و قدرت کامله خداوند را در امور بی اثر بدانیم ، به هیچ وجه درست نیست. به طور مثال در صدر اسلام بسیاری از اعراب جاهلیت ، مسایل مختلفی را امور خود دخیل می دانستند و بعضی از آنان بعد از اسلام آوردن هم نتوانستند به طور کامل از آن تفکرات غلط و خرافی خود دست بردارند. به همین دلیل پیامبر (ص) فال نیک را دوست می داشت و معتقد بود که باید فال نیک زد و از بدگمانی و بداندیشی دوری گزید.

مثلا : در زمان پیامبر (ص)  شخصی بود که همه چیز را به فال بد می گرفت. مثلا اگه صبح می دید که هوا صاف و بدون ابر بوده وخورشید می تابد ، با خود می گفت که چون آفتاب می تابد پس حتما امروز برای من مانند جهنم خواهد شد و به دنبال کسب و کارخود از خانه بیرون نمی رفت یا وقتی که هوا ابری بود می گفت:‌ امروز هم خوش یمن نیست چرا که امروز آسمان هم دارد برای من می گرید یا با دیدن گربه ای سیاه یا شنیدن صدای جغد آن روز را شوم می پنداشت و بیرون نمی رفت تا اینکه خانواده او که از دست او به ستوه آمده بودند و به دلیل کار نکردن آن مرد ، در امرار معاش خود دچار مشکل شده بودند پیش رسول خدا (ص) رفتند و شکایت کردند. پیامبر (ص) به چند تن از صحابه خویش فرمود : به هنگام صبح به در خانه آن مرد بروید و وقتی که خواست از خانه خود خارج شود بگویید اقبال ، سعد ( این کلمات در زبان عرب به معنای خوشبختی و خوش یمنی است) صحابه چنین کردند. مرد که به هنگام خروج از خانه این کلمات را شنید با خود گفت که خدا را شکر ، گویا امروز ، روز خوش یمنی است. اما بعد کمی با خود فکر کرد و گفت: نه من امروز هم نباید بیرون بروم. گفتند چرا؟ گفت کلمه اقبال هم خوش یمن نیست چرا که اگر آن را برعکس کنید میشود لابقا (به معنای زندگی و بقایی نیست)

در واقع علت نادرست بودن بد اندیشی این است که خدا وقتی می بیند که ما مقوله های شرم آور و جزیی را در قدرت خدا شریک می دانیم نظرش را نسبت به ما برمی دارد و ما را به همان فال بد واگذار می کند. به خاطر همین است که افکار منفی انرژی منفی به دنبال دارند و این انرژی منفی و بد بیاری همان غضب خداوند است. آیاتی در قرآن وجود دارد که به رواج خرافات و فال بد زدن در بین مردم اشاره کرده و آن را به شدت مذمت می کند:

سوره اعراف :

فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِه‏ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُوا بِمُوسى‏ وَ مَنْ مَعَهُ أَلا إِنَّما طائِرُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ (آیه 131)   وَ قالُوا مَهْما تَأْتِنا بِهِ مِنْ آیَةٍ لِتَسْحَرَنا بِها فَما نَحْنُ لَکَ بِمُؤْمِنینَ (آیه 132)  فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آیاتٍ مُفَصَّلاتٍ فَاسْتَکْبَرُوا وَ کانُوا قَوْماً مُجْرِمینَ(آیه 133)

ترجمه: و چون نیکی و رفاه برای آنها پیش می آمد می گفتند: این از ( لیاقت و شایستگی ) خود ما است ، و چون بدی و بلایی به آنها می رسید فال بد به موسی و همراهانش می زدند (131) و گفتند: ( ای موسی ) هر نشانه و معجزه ای برای ما بیاوری که ما را بدان جادو کنی ، هرگز ما گرونده به تو نخواهیم بود (132)  پس ما طوفان و ملخ و کنه و قورباغه ها و خون را به صورت نشانه هایی جدا جدا بر آنها فرستادیم ، باز هم تکبر و سرکشی ورزیدند و گروهی گنهکار بودند.

   

سوره نمل:

قالُوا اطَّیَّرْنا بِکَ وَ بِمَنْ مَعَکَ قالَ طائِرُکُمْ عِنْدَ اللَّهِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ (آیه 47)

ترجمه: گفتند: ( ای صالح ) ما به تو و همراهانت فال بد زده ایم ( شما سبب شرور و بدیها هستید).

 

سوره یس:

قالُوا طائِرُکُمْ مَعَکُمْ أَ إِنْ ذُکِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ (آیه 19)

ترجمه: رسولان گفتند: آن فال بد که می گویید اگر بفهمید و متذکر شوید ( آن جهلی است که ) با خود شماست ، بلکه شما مردم مسرف ( و پر هوا و هوس ) هستید.

 

در اسلام اصولی برای رسیدن به مقصود وجود دارد که مثبت اندیشی تنها یکی از آن اصول است . از جمله آن ها می توان به  دعا، تلاش و توکل و حسن ظن به لطف خدای مهربان توام با هم اشاره کرد. در واقع کسی که همه چیز را تحت سلطه خدا می بیند هیچ گاه غمگین نمی شود و هیچ گاه در بمب بست قرار نمی گیرد مثلا یک شخص مسلمان در جنگ چه پیروز شود و چه شهید شود در هر دو حالت خوب است.

خداوند در قرآن کریم در سوره رعد آیه 11 می فرمایند که  خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملّتی را تغییر نمی‌دهد، مگر آن‌که آنها خود را تغییر دهند. پس قانون جذب هم بدون تلاش و توکل و صرف خواستن و اندیشیدن به هدف، میسر نمی شود. اینکه آدم یک جا بشیند  و بدون هیچ تلاشی به یک هدفی فکر کند و به اصطلاح مثبت اندیشی کند ، مطلقا به آن نخواهد رسید. همین تفکر اشتباه ، یعنی مثبت اندیشی بدون تلاش، باعث شد  که بسیاری از جوانان ایران جذب شبکه های هرمی شوند و خسارات زیادی به بار بیاورند. احادیث بسیار زیبایی از ائمه راجع به مثبت اندیشی و حسن ظن و توکل نسبت به خداوند وجود دارد:

پیامبر (ص) فرمودند : قسم به کسی که (لااله الاهو) ، که به هیچ بنده مؤمنی خیر دنیا و آخرت داده نشده مگر با حسن ظن به خدا و امید او به خدا و اخلاق نیکو و پرهیز از غیبت مؤمنان؛ و قسم به کسی که (لااله الاهو) که خدا هیچ مؤمنی را بعد از توبه و استغفار عذاب نمی کند مگر به خاطر سوء ظن او به خدا و کوتاهی او در امید داشتن به خدا و غیبت مؤمنان؛ و قسم به کسی که (لااله الاهو) که هیچ بنده مؤمنی به خدا حسن ظن پیدا نمی کند مگر این که خدا طبق حسن ظن او با او عمل می کند چرا که خدا کریم است و همه خیرات به دست او است و خدا شرم دارد از این که بنده اش به او حسن ظن داشته باشد ولی خدا از حسن ظن و امید بنده اش به او تخلف کند. پس (ای مردم) به خدا حسن ظن داشته باشید و به او امیدوار باشید و به سوی او رغبت کنید.

امام رضا (ع)  فرموده اند : ظن خود را نسبت به خدا نیکو کنید زیرا که خداوند متعال می فرماید : من مطابق ظن بنده ام نسبت به خودم هستم اگر ظن او به من خیر باشد با او به خیر رفتار می کنم و اگر شر باشد به شر رفتار می کنم.

امام صادق (ع)  فرمود : معنای حسن ظن به خدا این است که غیر از خدا به کسی امیدوار نباشی و از هیچ چیز و هیچ کس غیر از گناهانت نترسی.

حالا شاهکار خوشگلش تو اسلام اینجاس:

نکته زیبای این مساله اینجاست که اگر طبق اصول قرآنی و اسلامی به دنبال رسیدن به هدفی باشیم هیچ گاه ضرر نمی کنیم. در صورتی که این مساله در مورد قانون جذب صدق نمی کند. مثلا اگر کسی فقط با تکیه به قانون جذب به دنبال حاجت خود باشد و به آن نرسد دچار یاس و نامیدی  خواهد شد، اما انسانی که با حسن ظن به لطف خداوند و با تلاش و توکل ، حاجتی را بخواهد ، حتی اگر هم به آن نرسد می داند که حتما حکمتی در کار بوده، چه بسا که حتی نرسیدن به آن حاجت هم خود نعمتی از جانب پروردگار باشد ، یعنی  به صلاح او نبوده و خود از این واقعیت خبر نداشته باشد. مانند داستان گنجشک و مار که خداوند خانه اورا آتش زد و و قتی گنجشک اعتراض نمود خداوند فرمود که ماری در کمین خانه ات بود و من به وسیله آتش آن را از تو دور ساختم.

 همچنین ممکن است انسان با قانون جذب مثبت اندیشی کند و تا چند لحظه بعد اجل و هنگام مرگش فرا برسد و بمیرد. حال اگر این انسان حاجت خود را از خدا خواسته باشد حتی در این شرایط هم ضری نخواهد کرد. چرا که بر طبق روایات مختلف خداوند حاجاتی را که به دلیل حکمت در این دنیا به انسان نمی دهد ، در عوض آن در آخرت به او نعمتی خواهد داد.  روایت داریم که انسان وقتی می میرد و می بیند که مثلا فلان حاجتی را که در دنیا خواسته و به او نداده اند و در آخرت به شکل اخروی و به صورت نعمتی به او عطا می کنند ، آرزو می کند که ای کاش خدا در دنیا هیچ چیز به من نمی داد و در عوض همه را به صورت اخروی دریافت می کردم.

 نکته دیگری که در قانون جذب مطرح می شود این است که حتی فکر کردن و گفتن کلمات منفی ، اتفاقات منفی به دنبال دارد. مثلا میگویند که جنبش های ضد جنگ ، جنگ میاورد ، در صورتی که این اشتباه است. یا می گوند بر کسی لعن نفرستید چون انرژی منفی به همراه دارد. این هم اشتباه است. مبارزه و برائت از دشمنان جز اصول اسلامی است. خداوند خودش در قرآن بر اشخاصی خاص ، لعن فرستاده است. یا در زیارت عاشورا هم ، ما این لعن فرستادن و ابراز برائت و بیزاری کردن از دشمنان اسلام و امام حسین (ع) را می بینیم. اصلا آیا امکان دارد که شما ادعای دوستی و معرفت نسبت  به کسی را داشته باشید اما با دشمنان او هم دوست باشید؟ دشمنی و بیزاری از دشمنان خداوند در راستای دوستی اوست. اتفاقا این لعن فرستادن نه تنها هیچ انرژی منفی ندارد، بلکه خیلی هم مثبت است . چرا که انسانی که خدا را سرچشمه همه چیز می داند پس با دشمن او هم دشمنی می کند.

در نهایت باید گفت که برای رسیدن به هدف  باید چند اصل را رعایت کرد : فال نیک بزنید و با حسن ظن به خدای مهربان از خودش بخواهید و و دیگر عناصر را به هیچ وجه در رسیدن به هدف و حاجت خود دخالت ندهید و اگر هم بهش نرسیدید مطمعن باشید که خیری در آن  بوده که فقط خداوند می داند.

 

---

برگرفته از سخنان استاد رائفی پور با استناد بر آیات ، روایات و احادیث